Opiaten en Opioïden
Opioiden zijn een groep drugs die vaak een verdovende, kalmerende en euforische werking hebben en vallen dus onder de sedatieven.
De bekendste middelen uit deze groep zijn opium, heroïne, morfine en codeïne.
Ze staan ook wel bekend als de 'narcotische analgetica'.
Inhoud
Functie
Veel van de middelen uit deze groep worden legaal gebruikt als pijnstiller. Morfine wordt bijvoorbeeld veel toegepast in ziekenhuizen en als pijnstiller op doktersvoorschrift bij bijvoorbeeld rug- of gewrichtsklachten. Een groot deel heeft ook een hoge recreatieve waarde omdat de kalmerende en euforische werking uitstekend werkt tegen stress, angsten en zorgen, maar daarin schuilt ook een groot gevaar. Naast een lichamelijke afhankelijkheid en tolerantie krijgen veel recreatieve gebruikers ook te maken met een geestelijke verslaving. Bij onthouding na frequent gebruik kunnen ernstige ontwenningsverschijnselen optreden.
De bekendste narcotica zijn gebaseerd op alkaloïden voorkomend in de bolpapaver (papaver somniferum)
Onderverdeling
Vaak worden narcotische analgetica worden ook wel opiaten of opioïden genoemd, hoewel de correcte verzamelnaam dan morfinomimetica is. Opiaten zijn natuurlijk of semi-synthetisch (derivaten van natuurlijke alkaloïden), opioïden zijn synthetisch of endogeen.
Morfinomimetica
Endogeen
Opioïde stoffen die in het lichaam zelf geproduceerd worden:
- Endorfine, β-endorphin, een μ1-opioïde agonist welke als natuurlijke pijnstiller werkt en gevoelens van tevredenheid na sport of seks veroorzaakt.
- Enkefaline, pro-enkefaline, δ-opioïde agonisten onder te verdelen in
- methionine-enkefaline
- leucine-enkefaline
- Dynorfine, werkt via κ-opioïde receptoren als regulator van pijnprikkels.
- Endomorfine een μ-opioïde receptor agonist, werkt vermoedelijk eveneens als lichaamseigen pijnstiller.
Opium alkaloïden
Voorkomend in opium:
Semi-synthetisch
Synthetisch
Anilidopiperidine derivaten
Fenylpiperidine derivaten
- Pethidine (meperidine)
- Ketobemidon
- MPPP
- Allylprodine
- Prodine
- PEPAP
Difenylpropylamine derivaten
- Propoxyphene
- Dextropropoxyphene
- Dextromoramide
- Bezitramide
- Piritramide
- Methadon
- Dipipanon
- Levomethadyl Acetate (LAAM)
- Difenoxin
- Diphenoxylate
- Loperamide (middel tegen diarree, is niet psychoactief)
Benzomorphan derivaten
Oripavine derivaten
Morfinan derivaten
- Dextromethorphan, DXM, is weliswaar een opioïde, maar werkt als dissociatief middel.
- Dextrorphanol
- Dimemorfan
- Levallorphan
- Levofurethylnormorphanol
- Levomethorphan
- Levophenacylmorphan
- Levorphanol
- Methorphan
- Morphanol
- Oxilorphan
- Phenomorphan
- Xorphanol
- Butorphanol
- Nalbuphine
Peptides
Overig
Opioïde receptor antagonisten
Deze middelen worden vaak gebruikt in de behandeling van narcotica verslaafden, doordat ze de werking van de opioïde receptoren blokkeren. Ook wordt het experimenteel toegepast bij verschillende persoonlijkheidsstoornissen waarbij vermoed wordt dat het endorfine systeem verstoord is.
